Wyraz ?serce? w języku hebrajskim nie ogranicza się do uczuć, lecz oznacza wnętrze człowieka i zawiera w swojej treści wspomnienia, myśli, zamiary, decyzje. Bóg dał człowiekowi serce do myślenia. W zależności od tego, co jest skarbem, sensem życia, w czym pokłada nadzieję i z czym albo z kim wiąże swoją przyszłość, poznajemy, na ile dana osoba jest już nowym, przemienionym przez Ducha człowiekiem. Jezus, który wiedział, co się kryje w sercu każdego, mówił: ?Bo gdzie jest twój skarb, tam będzie też twoje serce? (Mt 6,21).
Serce zdradza, kim naprawdę jest człowiek. Tę zasadę wyjaśnił Jezus faryzeuszom w sporze o prawdziwą nieczystość. ?To zaś, co z ust wychodzi, wypływa z serca. To właśnie plami człowieka. Z serca bowiem pochodzą złe myśli, zabójstwa, cudzołóstwa, rozpusta, kradzieże, fałszywe świadectwa, bluźnierstwa?. To właśnie czyni człowieka nieczystym. Jedzenie nieumytymi rękami nie plami człowieka (Mt 15, 18-20).
Skoro w sercu rodzi się dobro albo zło, to nie dziwi, że już w ST prorocy zapowiadali konieczność przemiany serca człowieka, czego dokonać mógł tylko Bóg. On też przyrzekł przez proroków oczyścić ludzi od wszelkiej nieczystości i dać nowe serce, zamieniając serce kamienne na serce z ciała, przez tchnienie ducha do ludzkiego wnętrza (Ez 36,25-26). Dał też nadzieję, że kości starego człowieka, które pozostały po martwym ciele, przyobleką się w nowe ciało i powstanie nowa ludzkość (Ez 37, 1-14). Dotykamy najgłębszych tajemnic Bożego miłosierdzia w walce o serce człowieka, które zamyka się albo otwiera przed Bogiem. Pan Bóg prosi: daj mi swoje serce (Prz 23,26), a człowiek modlący się odpowiada: ?Stwórz we mnie czyste serce, Boże i ducha mocnego odnów w moim wnętrzu? (Ps 51,12).
Nowy człowiek zostanie ukształtowany na wzór serca Bożego, które w swojej pełni zostało objawione w Jezusie. Kiedy Jeremiasz zapowiadał lepsze czasy dla narodu wybranego, mówił, że Bóg da ludowi pasterzy według serca Bożego (Jr 3,15). Zapowiedź spełniła się w Jezusie, który nazwał siebie Dobrym Pasterzem, szukającym zagubionych i gotowym oddać życie za każdego człowieka. On też wzywał: ?Weźcie na siebie moje jarzmo i uczcie się ode Mnie, że jestem łagodny i pokorny sercem. Znajdziecie ukojenie dla waszych dusz? (Mt 11,29). Jezus, zawsze zjednoczony z Ojcem Boży Syn, miłował, nauczał, nawoływał do nawrócenia, wybaczał grzechy, wskrzeszał zmarłych, uzdrawiał chorych, wyrzucał złe duchy. Spełniał wolę Ojca i objawiał Jego Miłość do całego świata, a znaki zapowiadały nowego człowieka i nowy świat. Przez nie, jak przez swoją śmierć i zmartwychwstanie, dawał świadectwo prawdzie, bo w tym celu przyszedł na świat.
Ludzie czystego serca to ludzie błogosławieństw. Już na ziemi, za życia naśladując Jezusa mocą Ducha Świętego, mogą stać się na tyle czyści, że Boga oglądać będą, o ile staną się pokorni jak dzieci albo prostaczkowie, którym ta łaska jest udzielana. Do nich należał św. Paweł. Miał odwagę pisać: ?Bo jeśli wyznasz ustami, że Jezus jest Panem i uwierzysz w sercu, że Bóg wskrzesił Go z martwych, będziesz zbawiony. Bo trzeba uwierzyć sercem, by zostać usprawiedliwionym, wyznać natomiast ustami, aby być zbawionym? (Rz 10, 9-10). O tej prawdzie przekonali się uczniowie z Emaus, którym serca pałały w drodze, gdy zmartwychwstały Jezus Pisma im wyjaśniał i gdy Go poznali przy łamaniu chleba (Łk 24, 13-35). Przez wiarę Jezus mieszka w sercu. Do nowego mieszkania Boga, jakim staje się serce człowieka wierzącego, jak do świątyni wstępuje nowy duch. Jest to Duch Święty, który Boga nazywa Ojcem, wspiera, gdy nie umiemy się modlić, rozlewa miłość, staje się dawcą darów i charyzmatów. Nie ma co do tego żadnych wątpliwości w swoich listach św. Paweł (por. Rz 5,5; Gal 4,6; Ef 3,17; Flp 4,7). W sercu nowym wypełnionym miłością powstaje przestrzeń, jak w sercu Pawła czy Tytusa (por. 2 Kor 8,16), w której rodzi się miłość nieprzyjaciół, moc wybaczenia i nieodpłacania złem za zło oraz moc do czynienia dobra wszystkim (por. Łk 6,27-36).
O tajemnicy serca nowego człowieka pisze również św. Jan, umiłowany uczeń i świadek przebitego serca Jezusa, na którym spoczywał podczas ostatniej wieczerzy. Według niego Jezus jest Sercem nowego Izraela. Objawiło się ono w znakach, na których św. Jan zredagował ewangeliczne przesłanie, którego nie można czytać w oderwaniu od listów i Apokalipsy. Chodzi o jedną i tę samą miłość, którą Bóg miłuje Syna, a w Synu każdego człowieka i cały świat. Przez dzieło zbawienia, które dokonało się na krzyżu, człowiek otwarty na tę miłość pierwszy przemienia się z grzesznika w świętego, przemieniony łaską darem Ducha Świętego, staje się jak młode wino. ?Objawiłem im Twoje imię i nadal będę objawiał, aby była w nich miłość, jaką Mnie umiłowałeś, i abym Ja był w nich? (J 17,26).
[fragment konferencji ks. bpa Józefa Szamockiego nt. publikacji ?Młode wino, nowe bukłaki?, która została wygłoszonona podczas Zebrania Plenarnego KKIŚ w 2018 r.]
